Σεμινάριο επιστημονικής και αθλητικής σπηλαιολογίας Μάϊος 2003

Άρθρο: Γιώργος Πέτρου

Φωτο: Αρχείο Hellas Underwater Explorers

Πληροφορίες: Wikipedia, https://www.gargalianoionline.gr, www.arcadiantrails.gr

Οι HUE αναπτύξαμε πάρα πολύ την σπηλαιοκατάδυση και την εξερεύνηση είτε σε χερσαία είτε σε ενάλια λιμνοσπήλαια στη Πατρίδα μας. Όμως θεωρήσαμε ότι πρωταρχικό και απαραίτητο στοιχείο κάθε μέλος μας Σπηλαιοδύτης είναι να έχει μια υποδομή βασικών γνώσεων πάνω στην Σπηλαιολογία. Με εκπαιδευτές τους καλύτερους ταξιδέψαμε στη Πελοπόνησσο και βιώσαμε από επιστημονικής και αθλητικής απόψεως την ομορφιά, την ιστορία και την αξία αυτού του πρωτόγονου και αθέατου κόσμου. Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε και πιστοποιήθηκε από την ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ ΝΑΥΠΛΙΟΥ. Εκπαιδευτές του σχολείου ήταν οι:

• Βασίλης Γιαννόπουλος / Dr. Γεωλογίας
• Χρήστος Αγουρίδης / Αρχαιολόγος Μ.Α
• Σταμάτης Κιρδής / Γεωλόγος
• Κοντρολάζος Θεολόγος / Σπηλαιοδύτης
• Χριστίνα Κονταξή / Αρχαιολόγος

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον Κο Βασίλη Γιαννόπουλο ο οποίος κατ’ ουσία οργάνωσε για εμάς στους HUE το σεμινάριο και πάντα υποστηρίζει τις δραστηριότητές μας. Η εκπαίδευση έγινε κυρίως στο σπήλαιο Σελινίτσας στη Μεσσηνία.

Με τον όρο σπηλαιολογία εννοείται η επιστημονική έρευνα των σπηλαίων και άλλων Καρστικών χαρακτηριστικών, η διαμόρφωση, η δομή, οι φυσικές ιδιότητες, η ιστορία, οι ιδιαίτερες μορφές ζωής και οι φυσικές διαδικασίες μέσω των οποίων σχηματίζονται (σπηλαιογένεση) και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου (σπηλαιομορφολογία).

Γενικά η μεθοδική και συστηματική μελέτη των σπηλαίων αναπήδησε ως αυτοτελή επιστήμη κατά τον 19ο αιώνα εκ της Γεωλογίας και της Φυσικής Γεωγραφίας. Πατέρας της νέας αυτής επιστήμης θεωρείται ο Γάλλος Ε. Μαρτέλ που με τις πολυάριθμες έρευνές του στα γαλλικά σπήλαια συγκέντρωσε τα πρώτα στοιχεία σπηλαιογένεσης και των νόμων της υπόγειας υδρολογίας.

Ο όρος σπηλαιολογία εφαρμόζεται σήμερα ενίοτε -στην Ελλάδα σχεδόν ταυτίζονται οι δύο έννοιες- για την αθλητική δραστηριότητα της εξερεύνησης σπηλαίων. Οι δύο δραστηριότητες –επιστημονική και αθλητική- συνδυάζονται αποτελεσματικά in situ. Η πρώτη σπηλαιολογική εταιρία φαίνεται πως ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1895, ενώ το πρώτο διεθνές συνέδριο σπηλαιολογίας έγινε στο Παρίσι το 1953

Ως διεπιστημονικός κλάδος η σπηλαιολογία συνδυάζει στη σύγχρονη μορφή της γνωστικά πεδία διαφόρων επιστημών, όπως είναι η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η ανθρωπολογία, η υδρολογία, η τοπογραφία, η βιολογία και η αρχαιολογία, ανάλογα με τον τύπο της επ΄ αυτής έρευνας.

Η αρχαιότερη ζωγραφική σπηλαίου ανακαλύφθηκε στην Ινδονησία, σε σπήλαιο της νήσου Σουλαουέζι, και αναπαριστά 2 αγριόχοιρους που σώζονται εν μέρη. Πρόκειται για την παγκοσμίως αρχαιότερη μορφή ζώου, ερευνήθηκε σε σπήλαιο και χρονολογείται πριν 45.500 χρόνια.

Η σπηλαιολογία στην Ελλάδα

Οι πρώτες σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα έγιναν με ιδιωτική πρωτοβουλία κατά το 1891 από τον τότε νομομηχανικό Αρκαδίας Ν. Σιδερίδη. Επαναλήφθηκαν το 1928 από τον Αυστριακό σπηλαιολόγο Α. Μάρκοβιτς με την χορηγεία του Εμμ. Μπενάκη. Από τότε συνεχίστηκαν από σπηλαιολογικές εκδρομικές ομάδες των σωματείων "Υπαίθρια Ζωή", "Παν" και "ΕΟΣ" μέχρι το 1949.
Κορύφωση αυτής της αρχικής δραστηριότητας υπήρξε η ίδρυση της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας (ΕΣΕ) το 1951 με πρωτοστατούντες τον Γιάννη και την Άννα Πετροχείλου[3]. Σύμφωνα με το ιστορικό της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος η ιστορία των σπηλαιολογικών ερευνών ξεκινά με τις έρευνες του Γερμανού Φέντλερ στην Κύθνο και του Γάλλου Μαρτέλ στην Τρίπολη το 1841. Ιστορικά σημαντικές θεωρούνται επίσης οι έρευνες του παλαιοανθρωπολόγου Α. Μάρκοβιτς, στην Αττική έως το 1928.

Η ίδρυση της σπηλαιολογικής ομάδας του ΕΟΣ Χανίων το 1956, η ίδρυση της ΕΠΕΑΝ το 1960 και παραρτημάτων της ΕΣΕ οδηγούν σταδιακά σε μεγάλης έκτασης εξερευνήσεις των ελληνικών σπηλαίων, όπως επίσης και στην εξάπλωση της ιδέας της σπηλαιολογίας. Σημαντικά σωματεία για τα σπηλαιολογικά δρώμενα όπως ο ΣΠΕΛΕΟ, η ΣΠΗΝΑ και ο ΑΕΤΟΣ ιδρύονται στη δεκαετία του '80 ενώ σημαντική εξέλιξη υπήρξε και η αρμόδια Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας, που ιδρύθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. Αποκορύφωμα της δραστηριότητας των σωματείων πέραν των εκτεταμένων εξερευνήσεων υπήρξε η δημιουργία της Σπηλαιολογικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΣΟΕ) το 2001.